منگنز که روزگاری تنها یک ماده کمک‌ذوب تلقی می‌شد، امروزه و بر اساس آخرین گزارش انجمن جهانی منگنز (IMnI) به طلای خاکستری صنایع پیشرفته تبدیل شده و قیمت آن در بازار جهانی نیز روند رو به رشد داشته است.
به گزارش روابط عمومی شرکت تامین آلیاژ کاراصنعت، قیمت جهانی فرومنگنز پرکربن تنها در ۱۸ ماه گذشته نزدیک به ۶۰ درصد رشد داشته و به مرز ۱۴۰۰ دلار بر تن رسیده است.
این افزایش سرسام‌آور عمدتاً ناشی از ۲ عامل ساختاری است: از یک سو کاهش عیار معادن استراتژیک مانند گروت‌آیلند آفریقای جنوبی از ۴۸ درصد به میانگین ۳۶ درصد در پنج سال اخیر، و از سوی دیگر رشد انفجاری تقاضا در بخش باتری‌سازی خودروهای برقی که پیش‌بینی می‌شود مصرف منگنز در این بخش تا سال ۲۰۳۰ میلادی ۱۲ برابر شود.
این ماده در ایران نیز نقشی دوگانه در اقتصاد ایفا می‌کند و از نظر ذخایر و بر اساس اعلام سازمان زمین‌شناسی کشور، استان کرمان با کانسارهای نیک‌شهر و هرمزگان و با ذخایر کهنوج در مجموع بیش از ۳۰ میلیون تن سنگ منگنز با عیار ۳۸ تا ۴۵ درصد را در اختیار دارد.
اما تراژدی واقعی اینجاست که ۸۵ درصد از نیاز ۱۲۰ هزار تنی صنعت فولاد ایران به این ماده آلیاژی همچنان از طریق واردات از چین و هند تأمین می‌شود و این وابستگی نه تنها سالانه ۴۵۰ میلیون دلار از ذخایر ارزی کشور را می‌بلعد، بلکه زنجیره تولید فولاد را در معرض شوک‌های ژئوپلیتیک قرار می‌دهد.
اما راه نجات کجاست؟
پاسخ در ۲ استراتژی کلان نهفته است:
نخست، جهش از صادرات سنگ خام به تولید آلیاژهای با ارزش افزوده که محاسبات اقتصادی نشان می‌دهد تبدیل سنگ منگنز به فرومنگنز پرکربن (FeMn HC) حداقل ۲۱۰ درصد ارزش افزوده ایجاد می‌کند.
دوم، بهینه‌سازی مصرف در صنایع داخلی؛ ضمن توجه به اینکه در بخش فولادسازی، استفاده هدفمند از گرید FeMn78C7.5 با ترکیب شیمیایی کنترل شده می‌تواند مصرف را تا ۱۵ درصد کاهش دهد.
اینجاست که شرکت‌های پیشرو مانند تامین آلیاژ کارا صنعت با تامین فرومنگنز پرکربن منطبق بر استاندارد ISO 5446:2023، پاسخی عملی به این چالش ملی ارائه می‌دهند.
افق‌های آینده منگنز؛ فراتر از فولادسازی سنتی
آینده پژوهی در حوزه بازار منگنز بیانگر این واقعیت است مصرف آن را نمی‌توان تنها در حوزه فولادسازی سنتی خلاصه کرد و برای نمونه در صنعت باتری‌سازی، ترکیب NMC811 حاوی ۸۰ درصد منگنز، ۱۰ درصد نیکل و ۱۰ درصد کبالت، آینده خودروهای برقی ایرانی را رقم خواهد زد.
خوشبختانه سنگ منگنز نیک‌شهر با عیار ۴۵ درصد و ناخالصی پایین، قابلیت تبدیل به EMD (دی‌اکسید منگنز الکترولیتی) با خلوص ۹۹.۹ درصد را دارد و سرمایه‌گذاری در این بخش نه تنها نیاز باتری‌سازی کشور را تأمین می‌کند، بلکه می‌تواند ایران را به قطب صادراتی EMD در منطقه تبدیل کند.
پیش‌بینی موسسه CRU Group حاکی از آن است که قیمت جهانی EMD تا سال ۲۰۲۷ به مرز ۳۰۰۰ دلار بر تن خواهد رسید و در این مسیر دشوار، شرکت تامین آلیاژ کارا صنعت با تکیه بر دانش متالورژیکی بومی، گام‌های استواری در زمینه تامین برداشته است.
کارشناسان مجرب به خوبی می‌دانند که تامین این ماده با گرید FeMn80C7.5 با مشخصات فنی منحصر به فرد (شامل منگنز بالای ۷۸.۵ درصد، کربن کنترل شده در محدوده ۷.۵±۰.۲ درصد و گوگرد زیر ۰.۰۱۵ درصد) پاسخ علمی به نیاز صنایع استراتژیک ایران است.
آنالیزهای سه‌مرحله‌ای در آزمایشگاه‌های مجهز نیز تضمین می‌کند هر محموله دقیقاً منطبق بر استاندارد ISO 5446:2023 باشد؛ بنابراین برای صنعت‌گران ایرانی این تنها یک محصول نیست، بلکه مشارکتی است در ساختن ایرانِ خودکفا در آلیاژهای حیاتی.
منابع علمی:
1. Int’l Manganese Institute. (2024). Global Market Analysis Q2.
2. Iranian Steel Association. (2024). Annual Ferroalloy Consumption Report.
3. ASTM A99-24. Standard Specification for Ferromanganese.
4. CRU Group. (2024). Future of Manganese in Battery Technologies.
